
Czy polskie apteki są gotowe prowadzić doradztwo lekowe na zaawansowanym poziomie?
Czyli rola i wyzwania współczesnej apteki …
Marzeniem zapewne każdego aptekarza jest, aby ugruntować własną pozycję zarówno w systemie Ochrony Zdrowia, jak i w świadomości pacjentów jako wykwalifikowanego personelu medycznego, a aptekę uplasować jako miejsce świadczenia specjalistycznych usług zdrowotnych, w tym doradztwa lekowego na zaawansowanym poziomie i nie sprowadzać jej roli jedynie do funkcji sprzedażowej.
Potrzeba jednak przede wszystkim zdecydowanego i wyraźnego działania ze strony samych farmaceutów, aby dokonywać reform w kierunku nowoczesności zawodu aptekarza i roli polskiej apteki w całościowym systemie opieki nad pacjentem. Czekanie na rządowe regulacje, w tym na wprowadzenie opieki farmaceutycznej jako udokumentowanego świadczenia zdrowotnego udzielanego przez farmaceutę i finansowanego przez NFZ, nie powinno stanowić pretekstu do bezczynności, ponieważ polscy pacjenci już dziś oczekują od farmaceuty czegoś więcej. Farmaceuci przecież doskonale sprawdzili się w warunkach pandemii, kiedy ukazali się społeczeństwu nie tylko w roli sprzedawców leków, ale głównie, jako wykwalifikowany personel medyczny, szeroko i łatwo dostępny, który może doradzić w sprawie farmakoterapii, wystawić receptę, jak również podać szczepionkę. Nastąpiła, więc zarówno formalna, jak i mentalna redefinicja zawodu farmaceuty oraz samej apteki, która stała się miejscem, gdzie można szybko otrzymać poradę medyczną i lekową.
Na rynku znajdują się wykwalifikowani, ambitni farmaceuci, z dużymi pokładami dobrej woli, determinacji i zaangażowania, gotowi na nowe wyzwania współczesnej farmacji. Dodatkowo wprowadzane w ostatnich czasach zmiany prawne, w tym m.in. oczekiwana od ponad 30 lat Ustawa o Zawodzie Farmaceuty dają środowisku nowe uprawnienia i nowe możliwości, aby jeszcze aktywniej włączyć się w proces leczenia. To farmaceuta jest obecnie ekspertem w dziedzinie wiedzy o lekach i może sprostać oczekiwaniom w zakresie informacji, jakie stawia mu coraz bardziej wyedukowany i dociekliwy pacjent. To farmaceuta może obecnie samodzielnie ordynować leki i wystawić na nie recepty farmaceutyczne, a już wkrótce także recepty kontynuowane. To farmaceuta bazując na własnej wiedzy i doświadczeniu zaleca leki OTC oraz szczegółowo objaśnia ich działanie, czy odpowiada na nieoczekiwanie lub nieoczywiste pytania wnikliwego pacjenta. Zapotrzebowanie na tego typu usługi farmaceutów stale rosną. Wykrywanie problemów lekowych, identyfikacja interakcji, ocena prawidłowości dawkowania i sposobu przyjmowania leków, ustalanie alertów lekowych wraz dostarczeniem pacjentowi zaleceń dotyczących obejścia lub kontrolowania problemu klinicznego wynikającego z alertu to tylko niektóre z zadań farmaceuty, które powinny stać się swoistym kanonem postępowania aptekarza XXI wieku.
A warunki do wprowadzenia zmian w polskich aptekach nie mogłyby być lepsze - sprzyjają temu bowiem możliwości, które stwarzają nowoczesne rozwiązania technologiczne, jak i zaawansowany już proces elektronizacji Ochrony Zdrowia, w którym to procesie w związku z postępującą cyfryzacją apteki uczestniczą już od wielu lat.
Zarówno systematycznie powiększająca się liczba leków dostępnych w polskich aptekach, ilość zmian merytorycznych jakie w nich są wprowadzane niemalże na bieżąco, jak i ogrom nowych informacji medycznych, które z każdej strony otaczają aptekarza jest tak ogromna, że w praktyce niemożliwe jest samodzielne sprostanie takiemu ciężarowi. Potrzeba cyfrowych narzędzi wspierających pracę personelu medycznego wydaje się więc naturalna, a może wręcz absolutnie konieczna. Lekarze już od lat korzystają z tego typu rozwiązań informatycznych i polegają na informacjach pochodzących z określonego systemu wiedzowego, czy systemu wspomagania decyzji. Pora, aby tą technologię, czerpiącą wiedzę - co bardzo ważne – z aktualnych i sprawdzonych źródeł informacji przenieść także do aptek.
Jak bowiem z bez żadnych obaw zalecić lub co więcej zaordynować pacjentowi bezpieczny dla niego lek, skoro w wyniku niezwykle rozwiniętego procesu nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii (Pharmacovigilance) ukazują się nieustannie Komunikaty Bezpieczeństwa Prezesa URPL przekazujące dodatkowe ostrzeżenia lub ograniczenia związane ze stosowaniem danego leku? Co istotne, zawierają one informacje pojawiające się wiele tygodni przed opublikowaniem zmian w Charakterystyce Produktu Leczniczego lub ulotce? Czy zatem można polegać na wiedzy o leku sprzed pół roku, skoro dane refundacyjne zmieniają się co 2 miesiące, a dane publikowane w oficjalnie zarejestrowanych drukach rejestracyjnych nawet częściej? Gdzie szybko sprawdzić możliwość zastosowania leku u kobiety w ciąży czy karmiącej piersią? A gdzie szukać leku bezpiecznego dla zawodowego sportowca, leku który nie zawiera substancji zabronionych do stosowania podczas zawodów, wykrywanych przez testy antydopingowe? Których leków nie należy popijać sokiem grejpfrutowym, a które wchodzą w tak poważne interakcje z alkoholem, że wypicie nawet kieliszka wina podczas terapii może okazać się toksyczne dla organizmu? Przy jakich lekach należy bezwzględnie unikać ekspozycji na promieniowanie UV i stosować filtry p/słoneczne? A przy jakich zachować szczególną ostrożność podczas prowadzenia pojazdów mechanicznych? Jakiego leku nie należy wydać pacjentowi z dużym ryzykiem nadwrażliwości lub nietolerancji określonych substancji pomocniczych? A może zaproponować bezpieczniejszy dla niego odpowiednik niezawierający substancji pomocniczych o znanym działaniu? Czy wszystkie tabletki z linią podziału można bezpiecznie podzielić na dwie równe dawki? I czy na pewno ulotka przylekowa daje odpowiedzi na wszystkie powyższe pytania oraz na inne wnikliwe zagadnienia z zakresu stosowania leków?
Pozostaje jeszcze jedno ważne pytanie w kontekście poprawy opieki medycznej. W jaki sposób przekazać te wszystkie kluczowe informacje pacjentowi, aby zabezpieczyć go przez ewentualnymi pomyłkami w stosowaniu danego leku, zwiększyć bezpieczeństwo oraz skuteczność farmakoterapii. W jaki sposób zyskać pewność, że pacjent także poza apteką będzie pamiętał o informacjach przekazanych przez farmaceutę, zwłaszcza w sytuacji braku możliwości przeprowadzenia dłużej rozmowy przy okienku.
Takie możliwości daje nowo wprowadzone na rynek apteczny dynamiczne narzędzie do doradztwa lekowego - Pharmindex® COMPLETE. Pharmindex® COMPLETE to źródło wiedzy zapewniające farmaceucie bezpośredni dostęp do rzetelnej, potwierdzonej i aktualizowanej na bieżąco kompletnej wiedzy o leku. Dające poczucie bezpieczeństwa i wsparcie w podejmowaniu decyzji terapeutycznych, jak i w komunikacji z pacjentem. To narządzie czerpiące wiedzę o leku z wielu różnych źródeł, zarówno polskich, jak i zagranicznych, stąd pewność że informacja jest pełna i wyczerpująca. Oferujące możliwość prowadzenia w aptece profesjonalnego doradztwa lekowego dla każdego pacjenta, przy każdym okienku i już za pierwszym stołem. Pharmindex® COMPLETE to technologia, która wraz z potencjałem jaki daje wielokierunkowe wykształcenie farmaceuty wskazuje sposób, w jaki pacjenci powinni być informowani o tym jak bezpiecznie stosować leki.